W dziedzinie kultury notuje się liczne zjawiska
-pojawienie się druku to przewrót, który pozwala mnożyć masowo egzemplarze książek; wywołuje(suscite) obieg informacji nie związany ze średniowiecznymi praktykami (sans mesure commune - bez wspólnego mianownika); wzrosła liczba odbiorców - w społeczeństwie wszystkie klasy zamożności mają dostęp do pewnego/jakiegoś wykształcenia; a druk dotyczy nawet mas pracujących [trochę ta końcówka niezręcznie mi wyszła, ale mogę nad nią pomyśleć, chyba że chodzi tylko o ideę, a nie o ładnie sformułowane zdanie :)]
- uniwersytety, początkowo prekursorzy nowych idei, zostały zastąpione przez kolegia/coledże, gdzie młodzież otrzymuje edukację bardziej zuniformizowaną ("kulturę ogólną")
- dominującym(najpowszechniej znanym) modelem kulturalnym jest kultura Starożytności. Nauczanie i książki upowszechniły teksty łacińskie (i- częściowo- greckie). Erudycja jest postawą z punktu widzenia wiedzy najbardziej docenianą , lecz nie najbardziej rozpowszechnioną.
Naśladownictwo idzie często w parze z pewnym upowszechnianiem uznanych modeli.
- zwiększenie liczby książek idzie w parze z rozwojem indywidualnej refleksji, większej uwagi skierowanej na możliwości racjonalnych sposobów poznania, ale także skierowanej na siebie samego.
W tym kontekście medycyna wyróżnia 4 typy psychologiczne, powiązane z 4 podstawowymi rodzajami temperamentu: sangwinik, flegmatyk, choleryk, melancholik. Melancholia ("czarna kula") sprzyja usposobieniu mrocznemu i marzycielskiemu, uważanemu za szczególnie korzystny przy twórczości literackiej i artystycznej.