Jako że feminizacja postępuje, coraz częściej spotykamy się – zwłaszcza w mediach – ze „sfeminizowanymi” wariantami nazw zawodów, tytułów i stopni, które do tej pory funkcjonowały w formie męskiej, bez względu na płeć osoby (psycholog – psycholożka, etc).
Również w języku francuskim spotkać się można z taką tendencją, np.
le maire – la mairesse (choć słowo to brzmi nieco żartobliwie i, jak zobaczymy później, jest niepoprawne).
Wiadomo, zasady swoje, a życie swoje. Przyjrzyjmy się jednak regułom opublikowanym w okólniku z 1986, które obowiązują do dziś.
1. Rodzaj żeński zawodu, tytułu lub stopnia sygnalizuje się za pośrednictwem determinantów żeńskich –
une, la, cette
2. Forma męska i żeńska rzeczowników zakończonych na „
e” nieme, jest taka sama:
un/une architecte, un/une comptable
Uwaga : końcówka -
esse nie jest stosowana w języku współczesnym (np.
un poète – une poétesse), czyli wspomniana wyżej forma
mairesse nie jest zgodna ze współczesnym słowotwórstwem. Poprawna forma to (Madame)
la maire.
2a. Rzeczowniki męskie zakończone na inną samogłoską niż „e” nieme, w rodzaju żeńskim przyjmują końcówkę „
e”:
un délégué – une déléguée
3. Forma żeńska rzeczowników męskich zakończonych spółgłoską, z wyjątkiem – bo zawsze są wyjątki :) - końcówki -eur :
A – jest taka sama jak forma męska, np.
un/une médecin
B – przyjmuje końcowe „e” nieme (uwaga na akcent lub podojenie spółgłoski), np.
un huissier – une huissière (komornik),
un mécanicien – une mécanicienne
4. Forma żeńska rzeczowników typu -
teur przyjmuje końcówkę:
- końcówka -
euse, jeśli „t” z końcówki męskiej pochodzi od rdzenia czasownika:
un acheteur (czasownik acheter) – une acheteuse
- końcówka -
trice, jeśli « t » z końcówki męskiej nie pochodzi od rdzenia czasownika :
un animateur (czasownik animer) – une animatrice
Uwaga:
Należy tu zauważyć, że obecnie coraz większa liczba rzeczowników w formie żeńskiej przyjmuje końcówkę -trice, nawet jeśli „t” rodzaju męskiego pochodzi od rdzenia czasownika, np.:
un éditeur (czasownik éditer) – une éditrice
Zdarza się, że forma żeńska z końcówką -trice nie jest wcale akceptowana. Wówczas forma żeńska jest identyczna jak męska, np.
un/une auteur.
5. Forma żeńska rzeczowników typu -
eur, jeśli można zidentyfikować czasownik, od którego słowo pochodzi, przyjmuje formę -
euse:
un vendeur (czasownik vendre) – une vendeuse
Jeśli trudno jest zidentyfikować czasownik, zaleca się, żeby forma żeńska i męska były identyczne:
un/une proviseur, un/une ingénieur, un/une professeur.
Voilà tout !